BELGE
İstanbul’da Bir İtalyan Baloncu: Antonio Comaschi
İtalya’nın Bologna şehrinden meşhur bir baloncu olan Antonio Comaschi, İtalya ve Fransa’da çok sayıda balonla uçuş gösterisi yaptıktan sonra 1844 yılının başlarında İstanbul’a gelmiştir. Comaschi’nin İstanbul’da üç balon uçuşu yaptığı bilinmektedir.
İlk uçuş 10 Haziran 1844 tarihinde Haydarpaşa’dan başlar. Osmanlı Padişahı Abdülmecid ve diğer devlet ileri gelenlerinin de seyrettiği bu ilk uçuşta Comaschi’nin balonu Adalar tarafına doğru ilerler ve rüzgarın da etkisiyle balon Marmara Denizi üzerinde gözden kaybolur. Comaschi’nin balonu havada sürüklenerek kilometrelerce uzakta Karamürsel yakınlarına iniş yapar.
Comaschi’nin ikinci gösterisi ise Eylül 1844’te gerçekleşir. Taksim’deki Ağa Camii yakınlarından havalanan balon batıya doğru ilerleyerek Yeşilköy yakınlarında iniş yapar.
Comaschi, üçüncü ve son uçuşunu ise 1845 yılının Ağustos ayında gerçekleştirir. O günlerde Haydarpaşa’da Adile Sultan’ın düğününün yapıldığı alandan havalanan Comaschi ve balonu Marmara Denizi üzerinde güneye doğru ilerler ve bir süre sonra gözden kaybolur. Bu tarihten sonra Comaschi’den bir daha haber alınamaz. Yapılan araştırmalara rağmen akıbeti hakkında da herhangi bir bilgi elde edilemez. Tarihçiler, bu son uçuşta Comaschi’nin hayatını kaybettiği görüşündedir.
Aşağıda, Antonio Comaschi’nin İstanbul’da yapacağı ikinci balon gösterisi ve uçuşunu halka duyurmak için bastırdığı Osmanlıca, İtalyanca, Ermenice ve Rumca olarak dört dilde hazırlanmış ilan ile bu gösteri için izin istemek amacıyla kaleme aldığı İtalyanca dilekçe ve bu gösteriye izin verildiğine dair dönemin Padişahı Abdülmecid’e ait Osmanlıca irade (ferman) bulunmaktadır. Üç belge de 1844 yılına ait olup orijinalleri Osmanlı Arşivi’nde bulunmaktadır.
Comaschi’nin Beyoğlu’nda Ağa Camii yakınlarında yapacağı balon gösterisi için hazırlanan Osmanlıca (Türkçe), İtalyanca, Ermenice ve Rumca ilan (Ağustos 1844)
Balon uçuşu yapmak için izin istemek amacıyla, Antonio Comaschi’nin kaleme aldığı İtalyanca dilekçe (29 Ağustos 1844)
Antonio Comaschi’nin Beyoğlu’nda halk önünde balon uçurmasına izin verildiğine dair, Osmanlı Padişahı Abdülmecid’in iradesi (2 Eylül 1844)
